Kaplica Matki Bożej z Obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, zwanej także Czarną Madonną, jest najważniejszym celem przybywających na Jasną Górę pielgrzymów. To sprzed ołtarza Matki Bożej wyruszali polscy królowie na wyprawy wojenne, przed nią składali dziękczynne wota. Wota Matce Bożej złożył również Papież Jan Paweł II. Złota róża i przestrzelony podczas zamachu na Ojca Świętego pas umieszczone są obok obrazu Czarnej Madonny. Kaplica Matki Bożej Częstochowskiej składa się z trzech części wznoszonych w różnych okresach. Najstarsza - gotycka stanowi dzisiejsze prezbiterium i ozdobiona jest hebanowo-srebrnym ołtarzem z XVII wieku. Druga - barokowa - przyozdobiona jest wotami, stanowiącymi wyraz wdzięczności Matce Bożej za otrzymane łaski. Trzecia część Kaplicy pochodzi z początku XX wieku.
Bazylika Jasnogórska - Kościół pod wezwaniem św. Krzyża i Wniebowzięcia Matki Bożej - nosi od 1906 roku tytuł Bazyliki. Barokowe wnętrze zdobione bogatą dekoracją sztukatorską i malarską. Sklepienie Bazyliki pokrywa fresk z końca XVII wieku autorstwa Karola Dankwarta. Główny ołtarz przedstawia Wniebowzięcie Matki Bożej. W nawie kościoła znajdują się trzy boczne kaplice: Serca Jezusowego, Świętych Relikwii i kaplica św. Pawia Pierwszego Pustelnika - patriarchy Zakonu Paulinów.

Wieża Jasnogórska jest najwyższym punktem Jasnej Góry i obecnie jedną z najwyższych wież kościelnych w Polsce, ma 106 metrowi 30 centymetrów wysokości. Obecny kształt, uformowany przez coraz węższe, nakładane na siebie kwadratowe piętra, zyskała w 1906 roku.

Na piątą kondygnację, z której można obejrzeć całą okolicę, prowadzi 516 stopni. Nad pierwszą kondygnacją zamontowany został zegar z 36 dzwonami i dzwonkami, które wygrywają melodie pieśni maryjnych. Na narożnikach środkowej kondygnacji ustawiono cztery figury: św. Pawia Pustelnika, św. Floriana, św. Kazimierza i św. Jadwigi. Najwyższą, piątą kondygnację zdobią posągi św. Leona Wielkiego, św. Grzegorza z Nazjanzu, św. Augustyna i św. Ambrożego.

Refektarz - należy do najciekawszych obiektów, stanowiących o bogactwie artystycznym klasztoru jasnogórskiego. Wybudowano go w drugiej połowie XVII wieku. Sufit pokrywa bogata sztukateria i polichromia. Autorem tej urzekającej swą wielkością i bogactwem jadalni klasztornej jest Karol Dankwart. Refektarz służy zakonnikom do spożywania codziennych posiłków, na przestrzeni wieków był miejscem podejmowania przez nich wybitnych osobistości. W1670 roku odbyło się tu przyjęcie weselne po ślubie króla polskiego Michała Korybuta Wiśniowieckiego z Eleonorą Austriacką. W refektarzu, który jest jedną z najpiękniejszych sal reprezentacyjnych klasztoru, paulini goszczą głowy państw, kardynałów i biskupów oraz księży pielgrzymów.

Biblioteka - podzielona jest na dwie części: starą i nową. W starej bibliotece zgromadzono ok. 8 tysięcy starodruków oraz średniowieczne rękopisy iluminowane, w tym unikalne egzemplarze z królewskich zbiorów Jagiellonów. Sklepienie biblioteki zdobią freski z pierwszej połowy XVIII wieku. Księgi przechowywane są w drewnianych futerałach oprawionych w skórę ze złoconymi wytłoczeniami. Ozdobą biblioteki są również wspaniałe szafy biblioteczne i intarsjowane stoły - dzieło paulina, brata Grzegorza Wożniakowica. Ta część biblioteki jasnogórskiej jest dostępna dla zwiedzających tylko za zgodą Ojca Przeora. Nowa biblioteka jest ogólnodostępna i czynna w czwartki w godzinach 9.00 -17.00.

Zakrystia - między Bazyliką i Kaplicą Matki Bożej znajduje się zakrystia, wzniesiona w latach 1653 -1659. Jej sklepienie dekorują freski wykonane pod koniec XVII wieku przez Karola Dankwarta. Ściany boczne zdobią dużych rozmiarów XVII-wieczne obrazy, ukazujące życie pustelników. Szafy zakrystyjne pochodzą z połowy XVII wieku. W głębi zakrystii umieszczono ołtarz z figurą św. Wacława, króla czeskiego i z obrazem Chrystusa ukrzyżowanego. Na szczególną uwagę zasługują lawaterz i kropielnica z marmuru dębnickiego (1740), znajdujące się przy wejściu do zakrystii.

Kaplica Pamięci Narodu - znajduje się w siedemnastowiecznej dzwonnicy, usytuowanej pomiędzy Bazyliką a pomnikiem Ojca Kordeckiego, bohaterskiego obrońcy Jasnej Góry. W Kaplicy Pamięci Narodu znalazły miejsce urny z ziemią zroszoną krwią walczących o wolną Polskę powstańców z 1831 i 1863 r„ żołnierzy I wojny światowej, wojny obronnej przeciw bolszewikom w 1920 r. oraz żołnierzy walczących na frontach II wojny światowej (Westerplatte, Monte Cassino, Tobruk, Narvik. Arnhem. Falaise, Kołobrzeg). Są tu prochy powstańców warszawskich (1944), żołnierzy Armii Krajowej, pomordowanych w hitlerowskich obozach zagłady, więzieniach oraz w stalinowskich łagrach.

Sala Maryjna - na miejscu starego budynku, usytuowanego po prawej stronie bram wejściowych do Sanktuarium i służącego za mieszkanie dla pracowników, zbudowano po 1920 r. spowiednicę. W latach pięćdziesiątych została ona przemieniona na Salę Maryjną. Od tego czasu służy różnym jasnogórskim wystawom związanym z życiem Kościoła w Polsce. Obecnie znajdują się tu, między innymi, pamiątki po Prezydencie II Rzeczypospolitej Ignacym Mościckim, po Prymasie Stefanie kardynale Wyszyńskim, świadectwa martyrologii Polski w XX wieku oraz kolekcja świec wotywnych z całego świata.
Wary Jasnogórskie - pozostałość dawnych umocnień klasztoru. Budowę wałów rozpoczęto z inicjatywy Zygmunta III Wazy w 1620 roku. Przebiegiem prac nad fortyfikacją interesował się król Władysław IV. Powstała czworokątna twierdza z charakterystycznymi bastionami na ostrożach, otoczona gotycką fosą i wałami ziemnymi. Twierdza wytrzymała trzy oblężenia - Szwedów w 1655 roku. Rosjan w 1771 r. i Austriaków w 1809.

Droga Krzyżowa - w parku klasztornym, który otacza z trzech stron mury Sanktuarium (dawne fosy fortecy), zbudowano w latach 1900 -1913 drogę krzyżową, wykonaną według projektu Stefana Szyllera. Na monumentalnych cokołach z potężnych głazów i polerowanego granitu znajdują się odlane w brązie figury stanowiące 14 stacji, autorstwa warszawskiego rzeźbiarza Piusa Welońskiego.
Stało się już tradycją jasnogórskich pielgrzymek, że każda niemalże grupa odprawia tu nabożeństwo drogi krzyżowej. Pątnicy często przechodzą od jednej stacji do drugiej na kolanach.

Bastiony - ostroża dawnych fortyfikacji czworokątnej twierdzy jasnogórskiej rozbudowane w pierwszej połowie XVIII wieku. Obecnie spełniają rolę miejsc widokowych na wałach jasnogórskich. Otrzymywały nazwy od nazwisk swych fundatorów:
Bastion południowo - zachodni - Lubomirskich ( nazywany św. Barbary):
Bastion północno - zachodni - Morsztynów (Bastion Św. Rocha);
Bastion północno - wschodni - Szaniawskiego (nazywany Św. Trójcy);
Bastion południowo - wschodni - Potockich (nazywany też Królewskim. Kordeckiego lub Św. Jakuba).

Bastion Świętego Rocha -jedyny zachowany do dziś fragment „Fortalitium Marianum". Twierdzę Jasnogórską, nazwaną w 1639 roku przez króla Władysława IV Wazę „Fortalitium Marianum" obsługiwała załoga wojskowa. Twierdza ta była jedną z wielu warowni Rzeczypospolitej, jednak przypisuje się jej wyjątkowe znaczenie. Stanowiła obronną rezydencję Matki Bożej Jasnogórskiej. Bastion Świętego Rocha został odkryty podczas prac remontowych i konserwatorskich bastionu północno-zachodniego w latach 90. XX w. Po modernizacji i przekształceniu służy jako miejsce ekspozycji militariów i pamiątek zrywów narodowych.
We wnętrzu bastionu udostępniono do zwiedzania mury i trasę prowadzącą przez kazamaty artyleryjskie, z których prowadzona była obrona fortyfikacji w okresie potopu szwedzkiego. Dla uczczenia obchodów Jubileuszu 350-lecia Obrony Jasnej Góry, została tu ustawiona makieta „Panorama oblężenia klasztoru jasnogórskiego" autorstwa Romana Gustawa Woźniaka, krakowskiego artysty.
Czynne w godz. 9.00-17.00, listopad - luty 9.00 -16.00.

MUZEA I GALERIE

Skarbiec - mieści się ponad zakrystią. Powstał w drugiej połowie XIX wieku. Jego wnętrze projektował architekt Adam Szyszko-Bohusz. Zwiedzającym udostępniono jako ekspozycję część skarbów i wotów o wysokiej wartości artystycznej, ofiarowanych Jasnej Górze przez królów, szlachtę, magnatów, biskupów, papieży i prosty lud, przez ludzi sławnych i ludzi nieznanych. Najstarsze pamiątki znajdujące się w Skarbcu, pochodzą z początku XV wieku. Największa część zbiorów sięga XVII stulecia. Wśród zgromadzonych eksponatów znajdują się szaty i naczynia liturgiczne, obrazy i blachy wotywne, a także przedmioty świeckie: biżuteria, ordery, medale i militaria. Należy wyróżnić: XV-wieczny ornat węgierski, monstrancję z 1542 roku, krzyż relikwiarzowy z 1510 roku, dary ślubne Habsburgów oraz dary królewskie Michała Korybuta Wiśniowieckiego, królowej Bony, Augusta III Sasa, Stefana Batorego, królowej Eleonory oraz Jana III Sobieskiego. Wota prezentowane w Skarbcu to także dary od: Mikołaja Radziwiłła, Tadeusza Kościuszki, 0. Augustyna Kordeckiego, Melchiora Wańkowicza, prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego oraz dary papieskie.
Czynny codzienniewgodz.9.00-17.00, listopad-luty 9.00-16.00.

Muzeum 600-lecia Jasnej Góry - znajdujące się w budynku dawnej drukarni klasztornej prezentuje ekspozycję podzieloną tematycznie na trzy części: historię zakonu, kult obrazu Matki Bożej Częstochowskiej oraz instrumenty muzyczne i rzemiosło artystyczne - w tym ryngrafy, portrety trumienne i epitafijne. Zgromadzono tu także dary ofiarowane przez więźniów obozów koncentracyjnych i ludzi internowanych w latach osiemdziesiątych. Są to wota o niezwykle głębokiej wymowie religijnej i patriotycznej.
Czynnewgodz.9.00-17.00. listopad - luty 9.00 -16.00.

Sala Rycerska - reprezentacyjna, wczesnobarokowa sala Jasnej Góry, przylegająca do górnej części Kaplicy Matki Bożej. Została wybudowana w 1647 roku; pełniła funkcje sali dysput, zebrań i zjazdów. W Sali Rycerskiej król Jan Kazimierz udzielał audiencji i przewodniczy! obradom senatorów. W 1936 roku odbył się w niej Pierwszy Synod Plenarny odrodzonej Polski. Zgromadzono tu XVII-wieczne obrazy, przedstawiające ważniejsze wydarzenia z dziejów klasztoru.
Czynna codziennie w godz. 5.00- 21.30.

Golgota Jasnogórska Jerzego Dudy-Gracza - na górnej kondygnacji wejściowej części kaplicy Matki Bożej, tzw. przybudówki, znalazło swoją lokalizację osiemnaście dużych obrazów Jerzego Dudy-Gracza, które wprowadzają nas w świat pełen niepokojów współczesności. Duda-Gracz zawsze przedstawiał świat realnych ludzi: nieco zdeformowanych, brzydkich, gorszych, śmiesznych lub żałosnych. Na tle tego dziwacznego tłumu postaci współczesnych i historycznych, codziennych i świątecznych, typowych i wyjątkowych artysta ustawia cierpiącego, jakże ludzkiego Chrystusa, pozbawionego powabu, upokorzonego i zwycięskiego zarazem: Jezusa, do którego każdy z nas może zbliżyć się ze swoim cierpieniem bez obawy odrzucenia. Jerzy Duda-Gracz nie traktuje bowiem Męki jako wydarzenia historycznego, przeszłego, zamkniętego, już nieaktualnego. Męka Jezusa Chrystusa rozgrywa się tu i teraz, w każdym z nas, a jej świadkami, jeśli nie współsprawcami, jesteśmy wszyscy.
Czynna codziennie w godz. 5.00-21.30.


Jasna Góra informacje
Program Dnia na Jasnej Górze
Jasna Góra otwarta jest w godzinach  5.00 - 21.30
5.30 Godzinki ku czci Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
6.00 Odsłonięcie Cudownego Obrazu Matki Bożej

Msza święta w Kaplicy Matki Bożej
poniedziałek - piątek o godz. 6.00,7.00,7.30,8.00 (łacińska). 9.30,11.00,15.30,18.30
niedziela i święta: 6.00,7.00,8.00 (łacińska), 9.30,11.00,12.00,15.30,18.30,20.15
sobota: 6.00,6.30,7.00,7.30,8.00.9.00

Msza święta w Bazylice
poniedziałek - piątek: o godz. 5.30,6.00,6.30,7.00,7.30,8.00,9.00
niedziela i święta: 5.30,6.30,8.00,9.30,11.00,13.00,17.00,19.00
sobota: 6.00,6.30,7.00,7.30,8.00,9.00
6.00 - 21.00 - Adoracja Najświętszego Sakramentu w Kaplicy Adoracji
13.30 - Odsłonięcie Obrazu (w dni robocze)
14.00 - Odsłonięcie Obrazu (w soboty, niedziele i święta)
12.00 - Zasłonięcie Cudownego Obrazu Matki Bożej
(w soboty, niedziele i święta godz. 13.00)
16.00 - Różaniec. W niedziele i święta o godz. 16.15
21.00-Apel Jasnogórski
21.30-4.30 - Czuwanie modlitewne (jeśli jest zorganizowane)
godziny odsłonięcia i zasłonięcia Obrazu mogą ulec zmianie w zależności od natężenia ruchu pielgrzymkowego.

Historia:

Klasztor na Jasnej Górze został on ufundowany przez księcia Władysława Opolczyka dla sprowadzonego z Węgier zakonu Ojców Paulinów. Uroczysta fundacja odbyła się w 1382 roku. a dwa lata później książę Władysław ofiarował klasztorowi sprowadzony z Rusi, otoczony już wówczas kultem i czcią, Cudowny Wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem. Sprowadzenie obrazu spowodowało, że w ciągu kilkunastu lat od chwili fundacji, Jasna Góra stalą się jednym z bardziej znanych miejsc pielgrzymkowych. W XX wieku jasnogórski Wizerunek Matki Bożej nazwano Obrazem Czarnej Madonny.
Według tradycji Obraz Matki Bożej został namalowany przez św. Łukasza Ewangelistę na blacie stołu, przy którym Święta Rodzina modliła się i spożywała posiłki.
Badania wykazały jednak, że Obraz był pierwotnie ikoną bizantyjską, pochodzącą z VI- VIII w., która przez Ruś przywędrowała na Jasną Górę. W 1655 roku Jasna Góra wytrzymała oblężenie wojsk szwedzkich opisane m.in. w „Potopie" Henryka Sienkiewicza. W1656 roku po zwycięstwie nad Szwedami, król Jan Kazimierz w uroczystym ślubowaniu w Katedrze Lwowskiej ogłosił Najświętszą Maryję Pannę Królową Polski.
Cudowny Obraz Matki Bożej został ukoronowany diademami papieskimi w 1717 r„
Ojciec Święty Jan Paweł II wyraził się o Sanktuarium Jasnogórskim jako „... o bijącym sercu Narodu".
Tradycja pielgrzymowania na Jasną Górę sięga początków istnienia Sanktuarium, czyli 1382 r. Przyjmuje się. że Jasna Góra zajmuje obecnie piątą pozycję w świecie wśród miejsc pielgrzymkowych (po Waranasi w Indiach, Mekce w Arabii Saudyjskiej, Lourdes we Francji i Rzymie we Włoszech). Sanktuarium Jasnogórskie odwiedza ok. 4,5 mln pielgrzymów rocznie.
Na Jasną Górę wiedzie około 50 szlaków pielgrzymkowych rozciągających się na terenie całej Polski, a ich długość waha się od kilku do kilkuset kilometrów. Największe natężenie ruchu pątniczego następuje podczas głównych uroczystości maryjnych:

3 maja           - Święto Matki Bożej Królowej Polski
16 lipca          - Święto Matki Bożej Szkaplerznej
15 sierpnia     - Święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
26 sierpnia     - Święto Matki Bożej Częstochowskiej -Jasnogórskiej
8 września     - Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
12 września   - Święto Imienia Maryi Panny.

Szczyt ruchu pielgrzymkowego przypada na sierpień. W dniach 8 -15 i 22 - 30 sierpnia przybywa do Częstochowy 75% wszystkich pielgrzymek pieszych.
Szczególny był sierpień 1991 roku, kiedy to na Jasnej Górze odbył się VI Światowy Dzień Młodzieży z udziałem Ojca Świętego. Miasto gościło wtedy ok. 1, 5 miliona młodych ludzi.
Bogata tradycja pielgrzymek na Jasna Górę sięgająca sześciu stuleci i stały się swoistym fenomenem religijnym i społecznym w skali światowej. Skupiają przedstawicieli różnych stanów, zawodów, ruchów, środowisk ze wszystkich parafii w Polsce.

Kalendarium uroczystości jasnogórskich jest dostępne na stronie
www.jasnagora.pl

Spowiedź w godzinach: 6.00 - 20.00
Istnieje możliwość spowiedzi Św. w językach obcych po uprzednim zgłoszeniu w Jasnogórskim Centrum Informacji lub Zakrystii.